Eski takvimle 1293 yılına tekabül ettiğinden yaşlı Türkler tarafından ’93 Harbi diye yad edilen 1877-1878 Rus-Türk Savaşı Doğu’da çabuk alevlendi. Savaşın ilan edildiği 24 Nisan 1877 günü, Rus askerî birlikleri Osmanlı sınırını aştılar. Allen-Muratoff’un Caucasian Battlefields kitabının S. 105-217’den özetlersek:
Savunma güçlerini Ardahan yakınında toplayan Osmanlılar, Mayıs ayında yenildiler. Ruslar Haziran’a kadar Kars şehrinin önlerine varıp surlarını kuşatmaya başladılar, batıya doğru da Ağrı Dağının etrafını dolanıp 1 Haziran 1877’de Bayazıt’ı ele geçirdiler. Oradan ilerleyip Eleşkirt vadisine ulaştıklarında, vadide yaşayan azımsanmayacak sayıdaki Ermeni nüfusu tarafından memnuniyetle karşılanmışlardı. Fakat Ahmet Muhtar Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri Rusları kontrol altına alıp, onları geçici olarak gerilemeye mecbur bıraktı. Türkler ise Iğdır yakınından Rus topraklarına geçtiler fakat onlar da orada Ruslar tarafından durduruldular. Ekim ayına kadar Ruslar yeniden ilerleyip Alacadağ’da büyük bir muharebe kazandılar. 18 Kasım 1877’de Kars düştü. Çok büyük kayıplar vermiş olan Osmanlı birlikleri Erzurum’a doğru gerilediler. Fakat 21 Ocak 1878’de Erzurum da düştü. Böylece, daha 1878 başında, Osmanlı güçleri tamamen mağlup edilmişlerdi.
Batı’daki Rus ordusu Tuna Nehri’ni 22 Haziran 1877’de Galati yakınlarından aştı. Rus orduları 27 Haziran’da, bu sefer daha büyük bir güçle, nehri Sistova yakınlarından geçtiler ve 30 Haziran’da Tırnova’ya doğru ilerlemeye başladılar. Tırnova, 7 Temmuz’da düştü. Ruslar, 19 Temmuz’da Balkan Dağları üzerindeki Şıpka geçidini ele geçirdiler. Erlerinin Plevne’ye kaçması üzerine, kuzeydeki Niğbolu, 16 Temmuz’da teslim oldu.
Plevne kalesi, 20 Temmuz’daki ilk Rus taarruzuna karşı direndi ve 10 Aralık’a kadar devam eden akınlara karşı dayandı. Fakat Bulgaristan merkezinin Kuzeyinde kalan kırsal bölge, Temmuz’un ortalarından itibaren Rusların eline geçmişti.
Bulgaristan’ın zapt edilmesi, Temmuz’dan Aralık 1877’ye kadar kesinleşmemişti. Ruslar, Dobruca’dan ilerliyorlardı, fakat Bulgaristan’ın kuzeydoğusu Silistre’den aşağıya doğru, Osmanlıların elindeydi. Osmanlılar, Balkan Dağlarının Güney savunma hattında tutunuyorlardı. 10 Aralık’ta Plevne’nin düşmesiyle tüm mevkiler değişti. 4 Ocak’ta Sofya, 14 Ocak’ta Tatar Pazarcık, 17 Ocak’ta Filibe (Philippopolis) ve 20 Ocak’ta Edirne Rusların eline geçti. Şumnu, Varna ve Burgaz kaleleri ile oralardaki birlikler, antlaşmadan çok sonrasına kadar Ruslara teslim olmadılar. Fakat bu da savaşın sonucunu değiştirmedi.
Avrupa’daki savaş alanının her yanında (Galati, Sofya, Niş, Rusçuk, Filibe, Edirne, Selanik, Üsküp gibi yerlerde) Batı’lı konsoloslar bulunmasına rağmen, Doğu’da benzer olanaklar çok azdı. Doğu’daki konsolosluklar savaşın cereyan ettiği yerlerin çok uzağındaki Trabzon, Erzurum ve Tiflis’teydiler.